Wielki powrót serii zawierającej wykłady Michela Foucaulta w College de France (1970–1984).
Teorie i instytucje karne to II tom wykładów Michela Foucaulta w College de France. Zawarte w nim analizy wpisują się w nurt badań francuskiego filozofa kulminujących w Nadzorować i karać (1975), ukazują jednak proces formowania się nowożytnych stosunków władzy od nieco innej strony.
Foucault podejmuje tu kwestię państwa i właściwego mu aparatu represji. Przedstawia proces tworzenia się owego aparatu, jak zwykle po mistrzowsku wykorzystując historyczne źródła i opracowania, zwłaszcza w szczegółowej analizie tzw. powstania bosonogich z 1639 roku i jego stłumienia. Ta genealogia państwowego aparatu represji i jego zbrojnej sprawiedliwości, nakierowanej przede wszystkim na tłumienie powstań ludowych, a także nacisk, jaki Foucault kładzie na ekonomiczne aspekty działania instytucji karnych i sądowych, sprawia, że rozważania francuskiego myśliciela współbrzmią z wieloma koncepcjami ukazującymi badany przez niego okres jako kluczowy dla formowania się kapitalizmu. Stądteż – nieraz polemiczne – nawiązania do marksizmu, które pozwalają lepiej zrozumieć stosunek Foucaulta do tej tradycji.
