Opowieści z pogranicza. Pisanie i wymazywanie galicyjskiej przeszłości

Czy w losach jednego miasta możemy zobaczyć jak w zwierciadle historię Europy, z jej tradycjami i religiami, z brzemieniem nacjonalizmów, wojen, faszyzmu, Zagłady?

Leżący dziś w Ukrainie Buczacz doświadczył pogromów, powstania Chmielnickiego, oblężenia i zniszczenia przez Turków w XVII wieku, odbudowy i rozkwitu w wiekach kolejnych. Był świadkiem rozbioru I Rzeczypospolitej, rozwoju chasydyzmu i żydowskiego oświecenia, wykluwania się syjonizmu oraz ukraińskich i polskich ruchów narodowych.

Wielka historia stanowiła tło, na którym toczyły się losy ludzi: mieszczan, chłopów i szlachty, Żydów, Polaków, Kozaków, Rusinów, Ukraińców. To oni, mieszkańcy pogranicza, interesują Bartova – bardziej niż władcy i generałowie. Chce zrozumieć ich dylematy, dążenia i przekonania. Szuka ich śladów w pamiętnikach, literaturze, poezji, wreszcie we wspomnieniach urodzonej w Buczaczu matki.

Miasto opisane na kartach tej książki już nie istnieje, zmieniła je na zawsze II wojna światowa. Można jednak je odnaleźć w dawnych galicyjskich opowieściach, które, jak przekonuje Bartov, potrafią się „,wyrwać z ograniczeń wydarzeń i z logiki historii, pozwalając nam tym samym dowiedzieć się więcej o ludzkim duchu i o nieuchronnej utracie tego, co kiedyś istniało“,.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

„,Pięknie napisana, przesiąknięta opowieściami z galicyjskiego pogranicza i z Erec Israel – mistrzowskie osiągnięcie.“, prof. Jan T. Gross

„,Zdaniem Bartova świat galicyjskich Żydów został „,bezpowrotnie utracony“,. Jednak jego książka to coś więcej niż elegia – to dzieło erudycji i osobistych odkryć, które różnorodne głosy Galicjanerów przywraca do życia.“, prof. John-Paul Himka

„,Imponująca i poruszająca opowieść przywołująca żydowskie życie i żydowską przeszłość Galicji. Historia, legendy, literatura i osobiste wspomnienia zgrabnie splatają się tu z celnymi spostrzeżeniami Bartova. Przejmujące upamiętnienie wymazanej cywilizacji – unicestwionych społeczności żydowskich z pogranicza Europy Wschodniej.“, Saul Friedländer

„,Ta niezwykła i poruszająca książka, bazując na osobistych relacjach, opowiada o historii powstania, rozwoju i zniszczenia wieloetnicznego i wielowyznaniowego świata Galicji Wschodniej. To lektura obowiązkowa dla wszystkich, których ciekawią konflikty międzyetniczne i nurtuje pytanie, dlaczego nacjonalizm zdominował współczesny świat.“, prof. Antony Polonsky

„,Zogniskowanie uwagi na Buczaczu nadaje tej opowieści osobisty charakter i pozwala Bartovowi na intymną refleksję nad przeszłością, która mogła się potoczyć inaczej. To skupienie ma tu charakter zupełny.“, Kate Brown, „,Times Literary Supplement“,

„,Imponujące połączenie historii i osobistych wspomnień. […] Bogato skontekstualizowane i misternie utkane studium historyczne.“, „,Kirkus Reviews“,