Kolekcja. Opowieść o współczesnej sztuce polskiej

Kolekcja to nie tylko zbiór dzieł – to opowieść o podróży przez życie i sztukę. Borysław Czyżak z wrażliwością i głębią wprowadza nas w świat ośmiu wybitnych postaci: Magdaleny Abakanowicz, Marii Anto, Zuzanny Janin, Kojego Kamojego, Erny Rosenstein, Henryka Stażewskiego i Wacława Taranczewskiego. Choć minimalistyczną twórczość Kamojego od surrealistycznych wizji Rosenstein zdaje się dzielić niemal wszystko, bohaterki i bohaterowie książki tworzyli w tych samych czasach. Nie potrzebowali jednolitego programu – łączyły ich wspólnota doświadczeń i więzy przyjaźni. W tej wciągającej biografii pokolenia Czyżak odmalowuje nie tylko sylwetki twórców i twórczyń, ale także kontekst, w którym funkcjonowali, i przemiany zachodzące w artystycznym świecie – i poza nim. Jednocześnie w duchu slow art zachęca do niespiesznego obcowania ze sztuką i wielokrotnego powracania do tych samych dzieł, odkrywania ich ciągle na nowo. Kolekcja to hołd dla osobistego odbioru sztuki, dla tego, jak dzieło oddziałuje na nasze zmysły i emocje. To książka dla tych, którzy pragną zrozumieć sztukę współczesną i są otwarci na poszukiwanie własnej drogi do niej – także przez pryzmat własnych doświadczeń i refleksji. „Borysław Czyżak zabiera nas ze sobą w podróż, która nie ma jednego celu. Jednych porwie opowieść o sztuce i życiu Marii Anto, drugich odkrycie zapomnianego nieco malarstwa kolorysty Wacława Taranczewskiego, a jeszcze innych uwiedzie historia Gruppy i Jarosława Modzelewskiego. Autor zaraża pasją i imponuje dociekliwością, a przede wszystkim darem przenikliwego spojrzenia. To, co i jak widzi, to efekt wieloletnich wojaży, odwiedzin, rozmów i lektur. Jego pasja to nie tylko podziw dla wybitnych dzieł. Odrębne spojrzenie autora stoi na równi z jego wątpliwościami, próbami zrozumienia i przedstawienia czytelnikom i czytelniczkom własnej ścieżki, którą podążał, odkrywając poszczególnych artystów i artystki. Kolekcja to książka o patrzeniu na sztukę jak na proces, w trakcie którego poznajemy nie tylko prace i ich twórców, ale również samych siebie”. – Agnieszka Rayzacher „Książka [Czyżaka] jest kolekcją wyobraźni, to autobiografia życia ze sztuką: od pierwszych naiwnych zachwytów po wkroczenie na ścieżkę badacza zgłębiającego sekrety swoich bohaterów i bohaterek”. – ze wstępu Marty Czyż „Żeby widzieć, trzeba wiedzieć. Taką naukę wyniosłam ze studiów historii sztuki. Prawda, jednak niewystarczająca. Opowieści o doświadczaniu dzieł sztuki, którymi dzieli się z nami Borysław Czyżak, uświadomiły mi, że żeby widzieć, trzeba chcieć patrzeć i odczuwać. Poznanie przychodzi w miarę patrzenia. Dzisiaj, w dobie pospiesznego scrollowania, pochwała koncepcji slow art oraz przytoczone przez autora słowa profesora Mieczysława Porębskiego «Do zobaczenia obrazu potrzebne jest krzesło» nabierają szczególnej mocy. W zbiorze subiektywnych esejów Borysława Czyżaka dostajemy przekrojowy obraz sztuki polskiej XX wieku, erudycyjnie pogłębiony o tło historyczne, społeczne, polityczne, towarzyskie, z odwołaniami do dokonań artystów ze świata. Bo sztuka nie dzieje się w próżni”. – Małgorzata Czyńska