W czasach szaleństwa

Laureatka Nike Czytelników za biografię Jerzego Giedroycia w nowej książce kreśli portrety myślicieli XX wieku. Pawła Hertza – pisarza, tłumacza i wydawcy, więźnia sowieckich łagrów i – wraz z Henrykiem Krzeczkowskim – guru młodego pokolenia narodowych konserwatystów. Publicysty Dymitra Fiłosofowa, uchodźcy z Rosji bolszewickiej osiadłego w międzywojennej Warszawie, mentora Józefa Czapskiego, krytycznego przyjaciela Polaków. Mistrza eseju Jerzego Stempowskiego – emigranta w Bernie, autora paryskiej „Kultury”, przenikliwego obserwatora cywilizacji. Arystokraty i prawnika Helmutha von Moltke, straconego w Berlinie za działalność w antynazistowskim Kręgu z Krzyżowej. Jego wizję demokratycznej, liberalnej Europy niosła w swej powojennej działalności żona – i miłość Helmutha – Freya von Moltke.

Punktem stycznym tych biografii jest katastrofa – doświadczenie rozpadu świata i dźwigania go od nowa. Ramą – Europa w kleszczach totalitaryzmów. Losy bohaterów i ich sfery duchowe – rosyjskość, polskość, żydowskość, niemieckość, Wschód i Zachód – przenikają się. Kanwę opowieści stanowią srebrny wiek kultury rosyjskiej, idee kręgu filozoficznego Stefana Georgego oraz rewolucji konserwatywnej w Republice Weimarskiej, laicki humanizm, dzisiejszy neokonserwatyzm i chrześcijaństwo o różnych twarzach.

Pod piórem autorki postaci przekraczają swój czas historyczny. Ich samotny sprzeciw, ich poszukiwanie sacrum, intensywne przeżycie miłości, także homoseksualnej, zbliżają ich do problemów współczesności. Ich wybory moralne i polityczne w zderzeniu z tu i teraz zyskują wymiar uniwersalny.